تأملی فقهی - حقوقی بر آسیب‌شناسی اجتماعی کودکان در خانواده

قوام و نظام سلامت جامعه و به‌تبع آن، کاهش اختلال‌ها، بی‌نظمی‌ها و نابسامانی‌های اجتماعی، همچنین رضایتمندی از زندگی را باید در خانواده جست‌وجو کرد؛ خانواده‌ای که مهد و مأمن تربیت و پرورش کودکانی است که بسان غنچه‌ها و نونهالان بوستان زندگی جامعه‌ی انسانی هستند و همواره رشد و پرورش شخصیت نوپایشان نیازمند نظارت و مصونیت در مقابل هرگونه خشونت، آزار و اذیت‌ است. بدین‌سان پژوهش پیش‌ِ رو با هدف حمایت از سلامت اجتماعی کودکان و تحکیم و تقویت زیرساخت جامعه‌ای سالم و معنوی بر مبنای اسناد فقهی و حقوقی، همچنین قواعد اخلاقی به توصیف و تحلیل علل و پیامدهای آسیب‌های اجتماعی کودکان با منشأ خانواده و سازوکارهای مقابله با آن می‌پردازد. مطالعه نشان می‌دهد، هرچند به موجب قاعده «الناس مسلطون علی اموالهم»، به طریق اُولی افراد بر یکدیگر سلطه ندارند و هریک آزاد آفریده شده‌اند؛ اما شرع مقدس اسلام، به دلیل کم‌توانی، ظرافت و آسیب‌پذیری کودکان با رعایت مصالح عالیه، برای سلطه و ولایت بر آنان قائل بر اقتدار است؛ از این رو، عواملی نظیرِ ناآشنایی و غفلت نسبت به تعالیم دینی و حقوق کودک، اختلاف و فضای عاطفی نامناسب خانواده، عدم رعایت حق نسب و هویت، غفلت و نادیده‌انگاری مشکلات جسمی و روانی کودک، می‌تواند به ازدواج زودرس، فرار از منزل، ولگردی و تکدی‌گری، سرقت، وابستگی‌های دارویی و انحرافات جنسی منجر شود؛ لیکن مسئولیت اولیه والدین و ثانویه دولت در تأمین نیازهای ضروری کودکان و ایجاد بسترهای مناسب در زمینه‌ی شکوفایی استعدادهای آنان، با تأکید بر نقش مبلغان دینی، روانشناس کودک و مربی حقوق کودک‌ حائز اهمیت است.